Meslek Seçiminin Önemi ve Holland Meslek Seçim Kuramı

Meslek seçimi hayatımızda büyük bir rol oynar. Hangi kariyer yolunu seçtiğimiz, bizi gelecekteki başarıya veya mutsuzluğa götürebilir. Bu nedenle, meslek seçiminin önemini kavramak ve Holland’ın Kuramı’nın bu süreçteki etkisini anlamak büyük önem taşır.

İnsanların doğru mesleği seçmeleri, kendilerini tanımalarıyla başlar. Kişinin ilgi alanları, yetenekleri ve değerleri belirlemek, uygun bir meslek seçimi için temel adımlardır. İşte burada, Holland’ın Kuramı devreye girer. John Holland’ın geliştirdiği bu kurama göre, insanlar altı farklı kişilik tipine ayrılabilir: Gerçekçi, Araştırmacı, Sanatsal, Sosyal, Girişimci ve İdari. Herkes bu altı tip arasında bir kombinasyona sahiptir, ancak genellikle bir veya birkaçı diğerlerinden daha baskındır.

Holland’ın Kuramı, insanların kişilik tiplerine dayalı olarak en uygun işleri seçme eğiliminde olduğunu savunur. Gerçekçi insanlar, fiziksel aktivite gerektiren işlerde başarılı olabilirken, Araştırmacılar analitik düşünme yeteneklerini kullanmaktan hoşlanır. Sanatsal insanlar, yaratıcılıklarını ifade edebilecekleri meslekleri tercih ederken, Sosyal kişilik tipine sahip olanlar insanlarla etkileşim içinde olduğu meslekleri seçme eğilimindedir. Girişimciler risk almayı seven ve liderlik becerileri gelişmiş kişilerdir, İdari tipler ise düzenli ve yapılandırılmış işlerde başarı gösterir.

Holland’ın Kuramı, bireylerin kişilik özelliklerini değerlendiren çeşitli testler ve envanterler aracılığıyla kullanılabilir. Bu şekilde, kişinin uygun meslek seçeneklerini belirlemesi ve kendi potansiyelini en iyi şekilde kullanması kolaylaşır.

Meslek seçimi hayatımızda önemli bir rol oynar. Holland’ın Kuramı, meslek seçimi sürecinde bize rehberlik edecek bir çerçeve sunar. Kendimizi tanımak, ilgi alanlarımızı keşfetmek ve Holland’ın Kuramı’nın sağladığı farkındalıkla doğru mesleği seçmek, mutlu ve başarılı bir kariyer yoluna adım atmamızı sağlar. Her birey, kendi benzersiz bireysel özelliklerini göz önünde bulundurarak, gelecekteki mesleğini belirleme sürecinde bu önemli faktörleri değerlendirmelidir.

Meslek Seçiminde En Çok Yapılan Hatalar

Meslek seçimi, bir kişinin hayatında önemli bir dönemeçtir. Doğru mesleği seçmek, kişinin kariyer başarısı, iş tatmini ve yaşam memnuniyeti açısından büyük bir etkiye sahiptir. Ancak, meslek seçimi yaparken yapılan hatalar, insanları yanlış yönlere itebilir ve hayatlarında mutsuzluğa neden olabilir. Bu yazıda, meslek seçiminde yapılan yaygın hataların yanı sıra, doğru mesleği seçmek için nelere dikkat edilmesi gerektiği üzerinde duracağız.

İlk olarak, meslek seçimi sırasında yapılan yaygın hatalardan biri, insanların sadece kısa vadeli kazançlara odaklanmasıdır. Bir mesleği sadece maddi getirisi için seçmek, ileride iş tatminsizliğine ve mutsuzluğa yol açabilir. Bu nedenle, kişilerin kariyer seçiminde sadece maddi kazançları değil, aynı zamanda ilgi ve yeteneklerini de göz önünde bulundurmaları önemlidir.

İkinci olarak, meslek seçiminde yapılan bir diğer hata, insanların aile baskısı veya toplumsal beklentiler nedeniyle kendi isteklerini göz ardı etmeleridir. Herkesin farklı ilgi alanları ve yetenekleri vardır, bu nedenle kişilerin kendi tutkularını ve hedeflerini takip etmeleri önemlidir. Başkalarının beklentilerine göre değil, kendi isteklerine göre bir meslek seçmek, uzun vadede daha mutlu ve tatmin edici bir kariyere sahip olmanın anahtarı olabilir.

Üçüncü olarak, meslek seçiminde yapılan bir diğer hata, kişilerin yeterince araştırma yapmamasıdır. Bir mesleğin gereksinimlerini, iş ortamını ve kariyer fırsatlarını önceden araştırmak, doğru kararı vermek için önemlidir. Meslek seçimi sırasında kişilerin kendi ilgi ve yeteneklerine uygun olan meslekleri dikkatlice incelemeleri ve değerlendirmeleri gerekmektedir.

Dördüncü olarak, meslek seçimi yaparken yapılan bir diğer hata, insanların esneklik eksikliğidir. Hayat koşulları ve kişisel tercihler zamanla değişebilir, bu nedenle kişilerin meslek seçiminde esnek olmaları önemlidir. İlk seçtikleri mesleğin kendilerine uygun olmadığını fark ettiklerinde, başka bir kariyer yoluna yönelebilmelidirler.

Beşinci olarak, meslek seçimi sırasında yapılan bir hata da risklerin göz ardı edilmesidir. Her mesleğin kendi riskleri vardır ve insanların bu riskleri önceden değerlendirmesi önemlidir. Meslek seçimi yaparken olası zorlukları ve riskleri göz önünde bulundurmak, ileride karşılaşılabilecek sorunlarla daha iyi başa çıkmaya yardımcı olabilir.

Sonuç olarak, meslek seçimi bireylerin hayatlarında önemli bir karardır ve doğru kararı vermek için dikkatli düşünülmesi gerekmektedir. Yapılan yaygın hatalardan kaçınmak için insanların kendi ilgi ve yeteneklerine odaklanmaları, uzun vadeli hedeflerini belirlemeleri ve meslek seçimini dikkatlice araştırmaları önemlidir. Bu şekilde, insanlar daha mutlu, tatmin edici ve başarılı bir kariyere sahip olabilirler.

Bireyin doğru yada yanlış meslek seçimi;

• Hayatı boyunca devamlı bir iş sahibi olup olmamasını,
• Hayatında başarılı bir insan olup olmamasını,
• Devamlı ilişkide bulunacağı kimselerin ve arkadaşlarının çeşidini, hatta eş seçimini,
• Hayatı boyunca yaşayacağı çevrenin niteliklerini ve yerini
• Ailenin gelirini ve geçim tarzını,
• İşini hoşlanarak yapıp yapmamasını,
• Sorumluluk duygusu olan bir iş adamı olup olmamasını,
• Hayattan doyum sağlayıp, mutlu olup olmamasını belirleyecek derecede önemlidir.

 

Yapılan araştırmalar sonucunda öğrencilerin meslek seçiminde rol oynayan etkenlerden birinci sırada aileleri, ikinci sırada kendileri, üçüncü sırada ise yakın çevrelerinin (komşu, akraba) rol aldığı görülmektedir. Kendi yetenekleri, ilgileri ve gereksinimleri hakkında doğru ve gerçekçi bilgiler ve değerlendirmelere sahip olamayan öğrenciler, mesleklerin gerektirdiği nitelikler, sağladığı olanaklar, mesleğin avantajları, dezavantajları hakkında çoğu kez kulaktan dolma bilgilerle üniversite kapısına gelmektedirler. Mesleki yönlendirme ile ilgili yapılan araştırmaların sonucunda; bireyin, doğru seçilmiş bir meslekte, başarılı ve verimli olduğu; tam aksine yanlış seçilmiş bir meslekte ise mutsuz ve başarısız olduğu ortaya çıkmıştır. Dolayısıyla bireyin; yeteneklerini, bilgi ve becerilerini en iyi şekilde kullanabildiği, severek yapabileceği doğru meslek alanınayönlendirilmesinin önemi burada ortaya çıkmaktadır.

Bu sebepten meslek seçiminin öncesinde önce kişinin kendini, yeteneklerini, ilgilerini, değerlerini, bireysel ve karakter özelliklerini tanıması ve şu sorulara doğru cevaplar verebilmesi önemlidir:

• Benim yeteneklerim neler ? Hangi alanlarda başarılıyım ?
• İlgi alanlarım neler ? Neleri ödül beklentisi olmadan, severek ve isteyerek yapıyorum ?
• Değerlerim, olmazsa olmazlarım neler ?(kazanç, ün sahibi olma, konfor, saygınlık vb.)
• Bireysel- karakter özelliklerim neler? (fobiler, mizaç özellikleri, vb.)

 

John L. Holland ve Holland Meslek Seçim Kuramı

John L. Holland, kariyer seçimi alanındaki çalışmalarıyla tanınan Amerikalı bir psikolog ve bilim adamıydı. Nebraska’da 21 Ekim 1919’da doğmuş ve 27 Kasım 2008’de ölmüştür. Holland psikolojiye olan ilgisini genç yaşta keşfetmiş ve bu alanda kariyer yapmaya karar vermiştir. Eğitimine olan bağlılığı sayesinde psikoloji alanının önde gelen isimlerinden biri haline geldi.

Lisans eğitimini Denver Üniversitesi’nde tamamlayan Holland, 1942 yılında Minnesota Üniversitesi’nden yüksek lisans ve doktora derecelerini aldı. Minnesota’dayken kariyer seçimi ve kişilik tipleri arasındaki ilişkiyi incelemeye başladı. Bu çalışmalar, Holland’ın daha sonra geliştirdiği meslek teorisinin temelini oluşturdu.

Holland akademik kariyerine Michigan Üniversitesi’nde başladı ve psikoloji alanında önemli bir araştırmacı ve akademisyen olarak tanındı. Johns Hopkins Üniversitesi, Oakland Üniversitesi ve Minnesota Üniversitesi gibi üniversitelerde ders vermeye devam etti. Kariyer seçimi ve kişilik tipleri üzerine yaptığı araştırmalarla birçok öğrenciye ilham verdi.

Holland’ın en önemli katkılarından biri, kariyer seçimi sürecini anlamak için geliştirdiği ‘Holland Meslek Teorisi’dir. Bu teori, kariyer seçiminde kişilik özelliklerinin önemini vurgulamaktadır. Ona göre, insanlar belirli kişilik tiplerine sahip oldukları için belirli kariyerlerde daha başarılı olmaktadır. Teorisi altı farklı kişilik tipine dayanmaktadır: Gerçekçi, Araştırmacı, Sanatsal, Sosyal, Girişimci ve İşbirlikçi.

Holland’ın teorisi, kariyer danışmanları ve eğitimciler tarafından sıklıkla kullanılan bir modeldir. Bireylerin kariyer tercihlerini anlamak ve doğru kariyer yollarını seçmelerine yardımcı olmak için kullanılır. Bireylerin kişilik özelliklerini ve ilgi alanlarını değerlendirerek, uygun meslek gruplarını belirlemelerine ve kendileri için en uygun kariyer yollarını seçmelerine yardımcı olur.

Holland’ın kariyeri boyunca kariyer seçimi ve insan davranışları üzerine yaptığı çalışmalar birçok insanın hayatını olumlu yönde etkilemiştir. Teorisi, rehberlik danışmanları ve eğitimciler için olduğu kadar bireylerin kendi kariyer yollarını belirlemeleri için de önemli bir rehberdir. Holland’ın ölümünden sonra bile, kariyer seçimi ve kişilik tipleri üzerine yapılan araştırmalar onun mirasını sürdürmeye devam etmektedir.

Mesleki gelişim kuramları, bireylerde meslek fikrinin nasıl doğup geliştiği, mesleki seçim ve kararın nasıl oluştuğu, bu seçimi etkileyen etmenlerle birlikte bu süreci açıklamaya çalışan görüşlerdir.

Holland, insanların, tanımladığı altı kişilik tipinden birine sahip olduğunu ve ona uygun mesleklerden birini seçtiğini savunur. Holland, ilgilerin, kişilik özelliklerinin ve davranış türlerinin birkaç geniş kategori içinde açıklanabileceğini düşünmüş ve daha sonra 6 kişilik kategorisine uygun olan özellikleri belirlemiştir. Holland’a göre birçok insan, benzerlikler dikkate alındığına altı kişilik tipinden birine yerleştirilebilir. Bunlar; Realistik/ Gerçekçi, Araştırmacı, Yaratıcı, Sosyal, Girişimci ve Düzenli(Geleneksel) tiplerdir.

Bu altı kişilik tipinin karşılığı olan altı tür mesleki çevre vardır ve insanlar sahip oldukları beceri, yetenek, tutum ve değerleri kullanmalarına olanak sağlayacak çevreleri ararlar. Realistik tipler realistik, gelenekçi tipler gelenekçi ortamlarda bulunmak isterler. İnsanların çevre arayışları bilincin değişik düzeylerinde gerçekleşir ve uzun zaman alır.

• Holland tipoloji ve çevre modelini geliştirmede benimsediği ilkelerden bazıları şunlardır:

Holland, meslek seçimi ve kişilik tipleri arasındaki ilişkiyi anlamak için geliştirdiği tipoloji ve çevre modelinde çeşitli temel ilkeleri benimsemiştir. Bu ilkeler, meslek seçimi sürecini anlamak ve bireylerin kariyer kararlarını etkilemek için önemli bir rehberlik sağlar.

1. Kişilik ve Meslek Uyumu: Holland’a göre, bireylerin kişilik özellikleri ve mesleklerin gerektirdiği özellikler arasındaki uyum önemlidir. İnsanlar, kendi kişilik tiplerine en uygun olan meslekleri seçerek iş tatmini ve başarıyı artırabilirler.
2. İçsel Tutum ve Değerlerin Rolü: Meslek seçimi sürecinde, bireylerin içsel tutumları ve değerleri önemli bir rol oynar. Bireyler, kendi değerlerine ve ilgi alanlarına uygun olan meslekleri tercih ederek daha tatmin edici bir kariyere sahip olabilirler.
3. Çevresel Etkilerin Dikkate Alınması: Holland, meslek seçimi sürecinde bireylerin çevresel etkilerin de dikkate alınması gerektiğini vurgular. Aile, eğitim, kültür ve ekonomik koşullar gibi çevresel faktörler, bireylerin meslek tercihlerini etkileyebilir.
4. Mesleklerin Çeşitliliği: Holland, mesleklerin çeşitli kişilik tiplerine hitap ettiğini ve herkesin kendi kişisel özelliklerine uygun bir meslek bulabileceğini savunur. Bu nedenle, mesleklerin çeşitliliği ve farklı gereksinimlere sahip olmaları, bireylerin kariyer seçiminde esneklik sağlar.
5. Sürekli Değişim ve Uyum: Meslek seçimi süreci, bireylerin yaşam boyu devam eden bir süreçtir ve zamanla değişebilir. Holland, bireylerin meslek tercihlerinin zamanla gelişebileceğini ve değişen koşullara uyum sağlayabilmeleri gerektiğini belirtir.

Bu temel ilkeler, Holland’ın tipoloji ve çevre modelinin temelini oluşturur. Bu model, meslek seçimi sürecini anlamak ve bireylerin kariyer kararlarını desteklemek için önemli bir çerçeve sunar.

 

Holland’ın Meslek Seçim kuramında tanımladığı 6 kişilik tipi ve her tipin temel özellikleri

• Realistik/Gerçekçi Tip

Realistik tipler uygulamacı, maddeci ve diğer insanlarla iç içe olmayı tercih etmeyen kişilerdir. Güçlü ve somut sonuçlara önem verirler ve kişilerarası ilişkilerdeki becerileri zayıftır. Mekanik, el becerileri, teknik ve tarımsal beceriler ve uygulamalar ve somut problem çözme gerektiren iş çevreleri bu kişilik tipine uygundur. Objeler, araçlar, makineler, aletler, bitki ya da hayvanlarla çalışmaktan hoşlanırlar. El, mekanik, tarımsal ve  /  veya  elektrikle  ilgili  becerilerini geliştirirler. İnşa veya tamirle ilgili işleri tercih ederler. Realistik, somut ve ayakları yere basan faaliyetlere ilgi duyarlar. Atletik ve mekanik yetenekleri vardır. Açık hava etkinliklerinden hoşlanırlar.

• Araştırmacı Tip

Araştırmacı tipler çözümleyici, kendi düşünce ve hislerine kulak veren ve karmaşık konulara ilgi duyan kişilerdir. Bilimsel yöntemlere önem verirler, sosyal ve liderlik becerileri gelişmemiştir. Bilimsel ve matematiksel yeteneklerin ve zihinsel problem çözme becerilerinin kullanıldığı iş çevreleri bu kişilik tipine uygundur. Biyolojik ve fizik bilimlerle ilgili etkinliklerden hoşlanırlar. Matematik ve fen bilimlerinde yeteneklidirler. Bilim ve tıp alanındakiişleri tercih ederler. Bilimsel, meraklı, çalışkan ve bağımsız olma eğilimindedirler. Gözlem yapmak, öğrenmek, araştırmak, analiz etmek, değerlendirmek ve ölçmekten hoşlanırlar. Problemlere kafa yorup çözmekten hoşlanırlar.

• Yaratıcı Tip

Yaratıcı tipler genellikle yaratıcı, ifade etme yeteneği olan, hassas ve kalıpları kabul etmeyen kişilerdir. Özgürlüğe, belirsizliğe ve estetiğe itibar ederler ve düzenli bir şekilde bilgi işleme becerileri yoktur. Sistematik olmayan bir çevrede yaratıcılık becerilerini kullanmayı gerektiren iş çevreleri yaratıcı kişilik tipine uyar. Sıradanlıktan            uzak, yaratıcı etkinliklerden hoşlanırlar. Dil, sanat, müzik  ve/veya  drama  becerilerini geliştirirler.Yaratıcılık yeteneklerini kullanabilecekleri işleri tercih ederler. Yaratıcı ve özgür düşünceli olma eğilimindedirler. Sanatsal ve sezgisel yetenekleri vardır.Yaratıcılık, hayal ve imgelemeye izin veren ve yapılandırılmamış etkinliklerle uğraşmaktan hoşlanırlar.

• Sosyal Tip

Sosyal tipler işbirliğine önem veren, ahlaklı, sorumlu, anlayışlı ve dost canlısı olmaya yatkın kişilerdir. Kişilerarası ilişkilere değer verirler, mekanik ve bilimsel becerilerden yoksundurlar. Sosyal, eğitimsel ve iyileştirici beceriler gerektiren iş çevreleri bu kişiler için uygundur. Sözel becerileri iyidir. İnsanlarla çalışmaktan hoşlanırlar. Yardımsever ve arkadaşça olma eğilimindedirler.Bilgilendirme, aydınlatma, öğretme,yardım etme, eğitme veya tedavi ve iyileştirmeden hoşlanırlar. Öğretmen, hemşirelik ve danışmanlık gibi etkinlikleri içeren meslekleri tercih ederler.

• Girişimci Tip

Girişimci tipler hırslı, dışa dönük, baskın ve kendine güvenli kişilerdir. Politik ve ekonomik alandaki başarılara itibar ederler ve bilimsel yetenekleri gelişmemiştir. İkna edici, müdahaleci ve liderlik becerileri isteyen iş çevreleri bu kişiler için uygundur.

Öne çıkmalarına olanak tanıyan ya da diğer insanları etkileme fırsatı veren etkinliklerden hoşlanırlar. Liderlik, etkileme ve kişilerarası iletişim kurmada başarılıdırlar. İnsanlarla çalışmaktan hoşlanırlar. Satış veya insan ve/veya şeyleri yönetme etkinlikleri içeren işleri tercih ederler.Tutkulu, dışadönük, enerjik ve kendilerine güvenli olma eğilimindedirler. İnsanları etkilemekten, ikna etmekten, yönetmekten ve iyi performans ortaya koymaktan hoşlanırlar.

• Gelenekçi Tip

Gelenekçi tipler metotçu, kalıpçı, vicdanlı, yaratıcı olmayan ve uygulamacı olma eğiliminde olan insanlardır. İşte düzenlemeye ve başarıya değer verirler ve sanatçılık becerisinden yoksundurlar. Sistematik düzenleme ve bilgileri işleme gerektiren iş çevreleri bu kişilere uygundur. Bilgileri temiz ve sıralı bir şekilde düzenleme fırsatı veren etkinliklerden hoşlanırlar. Verilerle çalışmaktan hoşlanırlar. Düzenlidirler,  büro  işlerinde  başarılıdırlar.

Büro işlerinde kullanılan matematik becerilerini geliştirme eğilimindedirler. Masa işleri ve sayısal etkinliklerde yeteneklidirler. Kayıt tutma, hesaplama, daktilo veya bilgisayar kullanmayı içeren işleri tercih ederler. Sorumlu, bağımlı ve ayrıntıya dikkat etme eğilimindedirler.

 

Aşağıdaki özet tabloda Holland’ın tanımladığı 6 kişilik tipinin belirgin özelliklerini, o tipin baskın talepleri, hoşlandığı etkinlikler ile her tipe uygun görülen tipik meslekleri göreceksiniz

Kişilik Tipi	Belirgin Özellikler	Baskın Talepler/ Etkinlikler	Tipik Meslekler
GERÇEKÇİ	Sabırlı ve hoşgörülü, pratik, maddeci, erkeksi, antisosyal, uygucu, içten, doğal, sebatkar, içgörüleri ve başarma güdüleri fazla gelişmemiş	Kas faaliyeti, motor koordinasyonu gerektiren işler Açık havadaki işler Mekanik, sistematik çalışmalar Nesneler, eşyalar, makineler ve hayvanlarla ilgili etkinlikler	Otomobil Tamirciliği, Her ÇeşitAraç Teknisyenliği, Elektrikçi, Mühendislik, Ziraat ile ilgili meslekler, Ormancılık, Denizcilik, Beden Eğitimi Öğretmenleri
ARAŞTIRMA CI	Entelektüel, analitik düşünce yapısına sahip, rasyonel, eleştirel, titiz, sabırlı, yöntemci, bağımsız, çekingen, içedönük (popüler                                              olmaktan hoşlanmayan)	Analitik gözlem yapma Sistematik       deneysel       çalışmalar Bilimsel çalışmalar Fiziksel, biyolojik veya kültürel olguları araştırma	Biyolog, Genetikçi, Matematikçi, Kimyager, Fizikçi, Araştırma Analizcisi, Astronot, Antropolog,Tıp Teknisyeni
YARATICI	Heyecan ve coşkuları dengesiz, hayalci, fevri, karmaşık, sezgileri güçlü, bağımsız, duygusal, uygucu olmayan (atipik), duyarlı ve etkileyici	Estetik faaliyetler Tutkulu,        bağımsız,        sistematik olmayan aktiviteler Sanatsal       etkinlik       ve       ürünler yaratma Bağımsız, yaratıcı çalışmalar	Yazar, Ressam, Aktör, Tiyatro Sanatçısı/ Öğretmeni, Müzisyen, Kompozitör, Dekoratör, Mimar
SOSYAL	Yardımsever,                sorumluluk sahibi, sosyal işbirliğine yatkın, empati kurabilen, arkadaş canlısı, içten, sabırlı, nazik, anlayışlı	İnsanlarla       birlikteliği       sağlayan aktiviteler Başkalarını eğiterek geliştirmek, yardım etmek v.b. Başkalarını               ikna               etme, yönlendirme	Sosyal Hizmet Uzmanları, Rehabilitasyon                Danışmanları, Psikolog, Psikolojik Danışman, Halkla İlişkiler Uzmanı, Üniversite Hocaları, Öğretmenler
GİRİŞİMCİ	Dışadönük, enerjik, kendine güvenli, atılgan, fevri, ikna yeteneği yüksek, sabırsız, meraklı, maceracı, iyimser, sosyal, konuşkan	Başkalarını ikna etmeye yönelik faaliyetler Sosyal, eğlendirici etkinlikler Organize edilmiş çalışmalar	Satıcı,  Pazarlamacı,  Komisyoncu, Menajer, Politikacı, Avukat
DÜZENLİ/ GELENEKSE L	Dikkatli, titiz, itaatkâr, tutarlı, esnek olmayan, düzenli, sebatkâr, vicdanlı özdenetimli, hayal gücünden yoksun, dengeli	Sistemli, kurallara bağlı aktiviteler Nesnelerle ilgili sistematik çalışmalar Kayıt tutma, hesaplama, kontrol işlemleri, veri işleme makineleri	Banka Veznedarı, Kütüphaneci, Daktilograf, Postacı, Muhasebeci, Kitapçı, Finans Elemanı

 

Holland Meslek Seçim Kuramında Kullandığı Altıgen

• Holland, bu 6 tipin birbiri ile ilişkisini bir altıgen üzerinde göstermiştir.
• Bu altıgenin üzerindeki sıralamanın GER-ARŞ-SAN-SOS-GİR ve GEL şeklinde olması
• GER kısaltması altıgenin herhangi bir köşesine yerleştirildikten sonra diğer heceler yukarıdaki sıraya göre dizilir.
• Bunun anlamı; bireylerin kişilik özellikleri ile mesleklerin/işlerin birbirleriyle bir ilişki içinde olduğudur

 

Holland Meslek Seçim Kuramı Tiplerin Gelişimi

Holland’a göre insanlar belli bir kalıtımsal donanımla dünyaya gelirler. Çevreyle etkileşim sırasında ilgiler gelişir. Bu konuda ana-babalar en önemli rolü oynarlar.Her ana-baba belli bir tipi temsil eder ve çocuğuna, o tipe özgü gelişim olanakları sağlar. Örneğin realistik ana-babalar evde ve dışarıda realistik etkinliklerle uğraşırlar, evlerinde alet, araç-gereç bulundururlar, realistik arkadaşlar ve komşular edinirler ve sosyal etkinliklerden kaçınırlar. Böyle bir ortamda yetişen çocuğun da realistik eylemleri desteklenecek ve pekişecektir.

Çocuğun özel kalıtımı ve geçirdiği deneyimler onu bazı etkinlikleri tercih etmeye ve bazılarından kaçınmaya yöneltecektir. Zamanla bu tercihler belirgin ilgiler haline gelecektir. Böylece çocuk başkalarının takdirlerini alırken aynı zamanda özünü de gerçekleştirmiş olacaktır. Holland, ilgilerin temeli olan yeteneklerin daha doğuşta ayrıştığı görüşünde değildir. Holland’a göre, ilgiler çevrenin ödüllendirmesi ile zaman içinde oluşmaktadır. Belli bir alana duyulan ilgi, o alanda yeteneklerin geliştirilmesine yol açacaktır. Tercih edilen etkinlikler yolu ile ilgiler, yetenekler ve değerler ayrışmaya başlayacak ve giderek belli bir kişilik tipi oluşacaktır.

Altıgen üzerinde iki tip arasındaki uzaklık ne derece az ise benzerlik o derece fazla demektir. Bir kişilik profilinde en yüksek puanlar Araştırmacı, Yaratıcı ve Sosyal olarak sıralanmışsa, bu profilin zaman içinde değişme olasılığı azdır; çünkü bu tutarlı bir profildir. Eğer profil Araştırmacı, Sosyal ve Girişimci olarak sıralanmışsa, bu profil kararsızdır ve bir süre sonra değişebileceği dikkate alınmalıdır.

 

Kendisinden önce yapılan kişiliği ölçme girişimlerinden esinlenen Holland Mesleki Tercih Envanteri’ni (Vocational Preference Inventory) geliştirmiştir. Bu envanter tamamen meslek adlarından oluşmaktadır ve meslek tercihlerinin kişiliğin yansıması olduğu görüşüne dayanmaktadır. Bu ölçeğin geliştirilmesinin gerisindeki mantık, şudur: Bir mesleğin seçimi kişinin motivasyonunu, bilgisini, kişiliğini ve yeteneğini yansıtan bir eylemdir. Seçtiği meslek kişinin, mesleğe güdülenmesini, kendi hakkındaki içgörüsünü, yeteneklerini algılama biçimini ve o meslek hakkındaki bilgisini yansıtır.

 

Hollan Mesleki Tercih Envanterini İndirmek İçin

Diğer Yazılarımızı Okumak İçin

KAYNAKÇA

• ÖZELLİK-FAKTÖR VE HOLLAND’IN KURAMLARI – Dr. Binnur YEŞİLYAPRAK
• Meslek Lisesi Öğrencilerinin Meslek Seçimi Yeterliliği Ve Meslek Seçimini Etkileyen Faktörler- YEDİTEPE ÜNİVERSİTESİ
• Mesleki Kişilik Tipleri Envanterinin Geliştirilmesi-Abdullah ATLİ, Gökay KELDAL